ANALIZA: A.Krivokapa
Datum: 27. juni 2025.
Dok Bosna i Hercegovina formalno napreduje ka Evropskoj uniji, njen entitet Republika Srpska pod vodstvom Milorada Dodika vodi politiku koja se sve više udaljava od evropskih standarda i demokratskih vrijednosti. Sa svakim novim zakonom koji osporava ingerencije državnih institucija, Dodik učvršćuje poziciju unutar entiteta, ali istovremeno potpiruje sukobe s međunarodnim akterima – prije svega sa Sjedinjenim Američkim Državama i Evropskom unijom.
Politika izolacije i konfrontacije
Dodik već godinama gradi političku strategiju na snažnom entitetskom identitetu, često prijeteći secesijom, usvajanjem zakona koji ne priznaju odluke Ustavnog suda BiH i blokiranjem rada zajedničkih institucija. Istovremeno, otvoreno negira legitimitet Ureda visokog predstavnika i podriva funkcionalnost države.
„Dodikova politika nije antizapadna iz ideoloških razloga – ona je pragmatična, usmjerena na očuvanje vlasti pod svaku cijenu, i koristi sukob sa Zapadom kao sredstvo unutrašnje mobilizacije,“ kaže politolog dr. Ivana Marić.
Odnosi sa SAD i EU: Sankcije umjesto dijaloga
Sjedinjene Američke Države Dodiku su uvele sankcije još 2017., koje su kasnije proširene zbog, kako je navedeno, „aktivnosti koje podrivaju Dejtonski mirovni sporazum i demokratske procese“. Evropska unija je zasad suzdržanija, no sve češće se spominje mogućnost koordinisanih mjera ako se antiustavni potezi nastave.
„Evropska unija više ne može ignorisati činjenicu da se Dodik otvoreno protivi evropskom putu BiH. Svaki zakon koji derogira državne institucije direktno je u suprotnosti s evropskim pravnim naslijeđem“, ističe prof. dr. Adnan Huskić, stručnjak za evropske integracije.
Partnerstvo s Rusijom: Geopolitički rizik
Dodikov odnos s Moskvom dodatno komplicira regionalnu sigurnosnu sliku. Odbijanje da osudi rusku agresiju na Ukrajinu i redovni sastanci sa zvaničnicima Kremlja izazivaju zabrinutost u Bruxellesu i Washingtonu.
„Njegova povezanost s Rusijom nije samo simbolična. U vremenu geopolitičkog pregrupisavanja, svaka destabilizacija Balkana koristi ruskim interesima. Dodik igra važnu ulogu u toj igri“, upozorava analitičar Edward Joseph s Johns Hopkins University.
Unutrašnje slabosti i ekonomski izazovi
Iako dominira političkom scenom RS-a, Dodik se suočava s rastućim ekonomskim problemima. Javni dug raste, strani investitori su rijetki, a odnosi s međunarodnim finansijskim institucijama su napeti. Takođe, sve više mladih napušta RS, a nezadovoljstvo stagnacijom i korupcijom raste i među tradicionalnim glasačima SNSD-a.
„Dodik je uspio izgraditi paralelni politički svemir unutar RS, ali on nije samoodrživ. Dugoročno, RS ne može opstati bez podrške međunarodnih finansijskih tokova koje trenutno blokira upravo politika SNSD-a“, navodi ekonomista dr. Goran Radonjić.
Perspektive: Ograničeni dometi politike otpora
Kratkoročno, Dodik može računati na podršku nacionalno orijentisanog biračkog tijela i kontrolu nad institucijama entiteta. Međutim, njegov politički kapital na međunarodnoj sceni je iscrpljen. Svako dalje udaljavanje od euroatlantskog kursa vodi ka još većoj izolaciji Republike Srpske, što dugoročno može ugroziti njen ekonomski i društveni opstanak.
„Ukoliko se ne desi temeljna promjena kursa – bilo smjenom vlasti, bilo pod pritiskom unutarstranačkih frakcija – RS bi mogla postati prostor zamrznutog konflikta, ekonomski ovisan o vanjskim partnerima, ali politički nepouzdan za EU i NATO“, zaključuje Huskić.